Actueel

Recensies Counselling Magazine december 2014 (deel 3)

ma 22 dec 2014

Meer brein minder medicijn
Lissa Rankin
Bruna, 2014. ISBN: 978 94 005 0493 6

Lissa Rankin is arts en kreeg gezondheidsklachten. Daardoor werd zij nieuwsgierig hoe het komt dat sommige mensen spontaan herstellen van soms ernstige ziekten en anderen ondanks goede zorg ziek blijven. In dit boek beschrijft zij haar zoektocht en de antwoorden hierop. Tijdens haar onderzoek ontdekte zij dat er meer zaken van invloed zijn op het herstelmechanisme van de mens dan gezond eten, voldoende lichaamsbeweging, op tijd naar een dokter bij gezondheidsproblemen en het slikken van medicijnen of vitamines.
Na een persoonlijke inleiding beschrijft zij in drie delen haar zoektocht naar de wisselwerking tussen lichaam en geest. Rankin laat in haar hele boek veel voorbeelden zien en licht diverse wetenschappelijke onderzoeken op een zeer toegankelijke manier toe.
In deel 1 schrijft zij over de kracht van een placebo, de werking van het positieve denken en de invloed van gedachten. Hoe het veranderen van gedachten ook de communicatie tussen het brein en het lichaam wijzigt. Wat het belang is van het geven van zorgzame aandacht en wat dit betekent voor het herstelproces. Hoe artsen door net wat anders te communiceren mensen beter kunnen ondersteunen.
In deel 2 ligt de nadruk op het in kaart brengen van de factoren die van invloed zijn op de gezondheid van de cliënt en het stellen van goede vragen. Alle levensgebieden passeren de revue. Zoals de sociale netwerken, de negatieve aspecten van eenzaamheid, aangeleerde hulpeloosheid, het belang van werk dat je voldoening geeft. Extra aandacht besteedt zij aan het stimuleren van de ontspanningsrespons wanneer langdurige stress in het spel is. Ook gaat zij dieper in op de fysiologie van stemmingen en emoties.
Deel 3 is het meest praktisch gedeelte van het boek. Zij geeft in dit deel haar zes stappenplan uitgebreid weer waarin zij aangeeft  hoe je het voorgaande in praktijk kunt toepassen. Dit doet ze met het geven van praktische tips en persoonlijke voorbeelden.
Is het allemaal nieuw wat Lisa Rankin in haar boek beschrijft? Nee. Wat dit boek echter het lezen de moeite waard maakt, is het overzicht van factoren die van invloed zijn op iemands gezondheid, de wetenschappelijke onderzoeken die zij beschrijft en de hoeveelheid praktische tips die zij aangeeft. Zij geeft tips over hoe jezelf te helen dat is iets anders dan jezelf genezen.

Annemiek de Crom – counsellor/coach en trainer

Niets is wat het lijkt
Belevenissen van een klinisch psychologe
Tanya Byron 
Spectrum, 2014. ISBN 978 90 003 3653 1

Tanya Byron schrijft in prachtige prosa over haar belevenissen als klinisch psycholoog in opleiding. Byron was pas 22 jaar en zo groen als wat toen ze op diverse afdelingen praktijkervaring opdeed. Ze werkte met kinderen met eetstoornissen en zelfmoordpogingen, psychopaten, een dementerende patiënt en slachtoffers van seksueel misbruik.  Byron bouwt de hoofdstukken op rond iedere  patiënt, en het leest als een spannende roman.
In ´Niets is wat het lijkt´geeft de auteur zich bloot over al haar onzekerheden als beginnend psycholoog en ze schroomt niet om haar eigen naïviteit, angsten en soms ook arrogantie aan het licht te brengen. De schrijfster liep, zoals ze in een interview voor de krant ´The Scottman´ vertelt ´maar net een hoofdstuk voor op haar patiënten´.  Juist die inkijk in de keuken van een beginneling, gecombineerd met een schrijfstijl die je bij de keel grijpt, maakt het tot een bijzonder document.  Tanya Byrons werk is om mensen te begeleiden in hun reis van chaos naar helderheid.  En in dit boek laat ze dus ook haar eigen tocht zien als jonge psychologe op zoek naar die helderheid.
´Er is geen vaste lijn tussen mentale gezondheid en gekte´ beweert Byron. Daar tussen zit een grijs gebied waarin we ons allemaal bevinden en rond schipperen. Met dit boek haalt de auteur de mens achter de ziekte naar voren. Ze probeert op deze manier, en met succes naar mijn mening, de taboesfeer rond psychiatrische patiënten te verbreken.  Ook interessant is om de werkwijze van een psychotherapeut/psychologe te volgen.  Tanya Byron probeert de geschiedenis van haar patiënten te achterhalen door puzzelstukjes, die ze vindt in hun gedrag, ontboezemingen en achtergrond, bij elkaar te leggen en zo iemands verhaal te begrijpen.  Op deze verhalende werkwijze legt ze ook een logische link naar het schrijverschap.  Ze is niet de enige psycholoog die schrijft, denk bijvoorbeeld aan Anna Enquist. Het verschil is wel dat Tanya Byron geen fictie schrijft, maar verslag doet van haar eigen leven en ervaringen. Wel is het trouwens zo dat ze de feiten aangepast heeft ter bescherming van de identiteit van haar vroegere patiënten. 
Inmiddels is Tanya Byron niet alleen een gevierde auteur, maar ze werkt ook als hoogleraar aan de universiteit van Edge Hill in Lancashire. Bovendien is ze ook een glamour tv-persoonlijkheid met shows over opvoeding en populaire psychologie.

Annette van der Maarel, gezinscoach

Psychodrama in de praktijk, therapie op de werkvloer
Henk Gilhuis, Pierre de laat & Frits van Hest (red)
Hogrefe, 2014. ISBN: 978 90 797 2990 6

De methode psychodrama is een psychotherapeutische methode die zijn kracht ontleent aan het, in een groep, in scene zetten en spontaan uitspelen van hetgeen iemand bezighoudt. De methode wordt toegepast binnen verschillende therapeutische disciplines. Psychodrama biedt volgens de schrijvers nieuwe perspectieven voor lastige situaties en persoonlijke dilemma’s. Het is een effectief therapeutisch middel dat de sterke kanten van mensen aanspreekt en leert om beter met persoonlijke probleem om te gaan.
Psychodrama in de praktijk is een boek met een gedegen, gestructureerde opbouw en geeft een goed beeld van wat psychodrama is en hoe het ingezet kan worden in verschillende settingen.
Het boek is opgedeeld in vijf delen. Het eerste deel beschrijft de basis van de methode, deel twee beschrijft psychodrama als groeps- en als individuele therapie, deel drie beschrijft hoe psychodrama ingezet kan worden bij complexe problematiek, deel vier beschrijft de inzet van psychodrama in combinatie met verschillende psychotherapiemodellen en in deel vijf zijn de neurobiologische achtergronden en onderzoek beschreven.
De duidelijke, gestructureerde opbouw, schrijfstijl en taalgebruik maken dat het boek prettig leest. Het is duidelijk een boek gericht op toepassing in de praktijk, die in het boek ook geschetst wordt aan de hand van diverse praktijkvoorbeelden.
De acht auteurs die aan het boek hebben meegewerkt, schrijven vanuit hun eigen expertise en praktijkervaring. Alle auteurs zijn reeds lange tijd werkzaam in de verschillende takken van de GGZ, zijn zelf opgeleid in Psychodrama en een aantal zijn werkzaam als docent aan de opleiding Psychodrama NVGP. Het enthousiasme voor het vak Psychodrama spreekt uit dit boek.
Conclusie: Psychodrama in de praktijk is een fijn boek om te lezen en biedt zowel voor ervaren als minder ervaren Psychodrama therapeuten, achtergrond en verdieping bij de methode Psychodrama.

Angela Koolmees, trainer en counselor

Stop met stressen
Handleiding voor jongeren met een (bijna) burn-out
Annemieke Ruggenberg en Lotte Stegeman 
LannooCampus, 2014. ISBN 978 94 014 1835 5

In ´Stop met stressen´ gaat  het jongeren met een(bijna) burn-out. Het pretendeert ‘het eerste hulpboek voor opgebrande tieners en hun omgeving ‘ te zijn.  Het is een prettig leesbaar boek , met een afwisselende  lay-out waarin kleur, vorm , ’wist je datjes’ en verschillende kaders elkaar afwisselen.  De rode draad in het boek zijn de openhartige  ervaringen van 5 jongeren (hoofdrolspelers genoemd).    Negen experts laten hun licht schijnen over de verschillende onderwerpen die gelinkt zijn aan de burn-out verschijnselen. De experts kunnen hoogleraren, psychologen, psychiaters, of bijvoorbeeld een journalist,een  arts of een  jongerencommunicator zijn.
Bij ieder onderwerp ( in totaal 7) is het verhaal van de jongeren  of het startpunt en volgt als inkleuring van het voorafgaande. Het begint bij ‘alarmbellen’. De verhalen van de  hoofdpersonen vertellen hoe de alarmbellen eruit zien. Daaropvolgend zien wij een checklist met signalen en de mening van de experts over de klachten en de opdracht  ‘loslaten’. Daarna volgt het hoofstukje ’medisch’. De vermoedens en gedachten van de experts over bijv. hormonen en aanleg worden ingekleurd door de ‘hoofdpersonen’. Als derde onderwerp wordt de ‘prestatiegeneratie’belicht.  Yvonne van Sar geeft als expert een interessante blik in de prestatietrend van de jongeren in Nederland. Als volgend onderwerp komt ‘digistress’ aan de orde. Hierbij komt o.a. ‘socialbesitas’ en het puberbrein aan de orde. In ‘Burn-out en dan’ worden een aantal therapieën en ander mogelijkheden (bijv. bewegen en mindfulness)  verkend , gevolgd door een aantal tips van de ‘hoofdrolspelers’. In ‘omgeving’ worden ouders en vrienden gehoord en hun ervaringen besproken. Een tip van moeder Carola: ‘zorg dat je kind vertrouwen is zichzelf houdt en krijgt’. En van vriendin Janneke: ‘… ze heeft recht om meer dingen te flikken’. Het zevende  hoofdstuk gaat over ‘ toekomst’. Hierin wordt kort teruggekeken naar een aantal hoofdrolspelers.
Een praktisch boek met informatie en handvaten waarin jongeren, ouders , sociaal werkers en onderwijsgevenden inzicht krijgen in de  problematiek van burn-out. Hiermee is  een goede aanzet gegeven om dit probleem met jongeren meer op de kaart te krijgen en worden handvaten gegeven. Het daagt voldoende uit om hiermee aan de slag te gaan. Het nodigt uit wat mij betreft ook uit om bij een vervolg, nog meer de diepte te zoeken.

Wim van Ieperen, supervisor, opleidingsdocent SPH

Verslaving en persoonlijkheidsstoornissen
Peter de Bruyn
Garant, 2014. ISBN 978 90 441 3117 8

Verslaving en persoonlijkheidsstoornissen zijn twee problemen die op zich al voor heel wat moeilijkheden kunnen zorgen. Geregeld komen ze samen voor. Zij vormen dan een combinatie waarop niet enkel hulpverleners in de verslavingszorg hun tanden stuk bijten. Deze mensen vinden we op andere momenten in hun leven ook terug in tal van vormen van hulpverlening; geestelijke gezondheidszorg, algemene welzijnszorg, justitiële hulpverlening. Soms is er geen georganiseerde hulp en wegen ze zwaar op hun omgeving.
Het doel van dit boek is allereerst om deze moeilijke combinatie te beschrijven, een beeld te schetsen van hoe zij zich in de dagelijkse praktijk manifesteert. Dit vind ik op zich al bewonderingswaardig. Want ondanks het groeiende aantal mensen met deze combinatie van problematiek en de groeiende kennis, blijft het vaak onderbelicht en is er weinig literatuur over te vinden.
Dit boek doorbreekt het therapeutische pessimisme dat vaak te horen valt. Zonder naïef te zijn wil het bijdragen aan meer begrip, meer hoop en realistische verwachtingen in het denken over en behandelen van deze moeilijke problematiek. Bijzondere aandacht krijgen de antisociale en de borderline persoonlijkheidsstoornis. Hoe manifesteert deze combinatie zich in het dagelijkse leven? Erg belangrijk is de herkenbaarheid, in de hoop dat die ook erkenning biedt van de grote last, niet alleen voor de betrokkenen zelf, maar ook voor hun omgeving en voor hulpverleners. Tegelijk worden vanuit de kennis voer verslaving en aan de hand van denkschema’s uit werkzame therapieën over persoonlijkheidsstoornissen handvatten aangereikt voor het omgaan met deze mensen en hun problemen.
Peter de Bruyn is klinisch psycholoog en gedragstherapeut en heeft het boek geschreven vanuit zijn jarenlange ervaring in de verslavingszorg. Het boek bevat een duidelijke opbouw waarin ‘verslaving en persoonlijkheid en verslaving en persoonlijkheidsstoornis’ helder omschreven wordt. Er is veel aandacht voor de struikelblokken en knelpunten in de begeleiding en behandeling van deze dubbele problematiek. Er wordt nader ingegaan op de motivatie, de bereidheid tot verandering, bij deze doelgroep.
De toegevoegde figuren bij de beschrijvingen leveren een wezenlijke bijdrage tot het inzichtelijk maken van de problematiek en de aangeboden therapievorm.
Ik vind het een helder geschreven boek met een duidelijke uitleg over de problematiek en zeer bruikbare handvatten. Een aanrader voor een ieder die met deze problematiek te maken krijgt of heeft!

Carola van ’t Hof – muziektherapeut en coach/trainer