Actueel
Recensies Counselling Magazine januari (deel 2)
wo 28 jan 2015
Positieve cognitieve gedragstherapie
Van reduceren van distress naar bouwen aan succes
Frederike Bannink
Pearson, 2014. ISBN 978 90 265 2270 3
Dit boek over positieve cognitieve gedragstherapie (hierna: CGt+) is een echte aanrader voor professionals die oplossingsgericht willen werken. CGT+ nodigt cliënten uit hun gewenste toekomst te beschrijven waarbij de focus vooral ligt op sterktes, positieve waarden, competenties, hulpbronnen en oplossingen. De schrijver behandelt theorie en praktijk van CGt+ en maakt deze zeer inzichtelijk met 68 oefeningen, 41 casus, 32 verhalen, 30 vragen en antwoorden en concrete gespreksprotocollen. Na lezing van het boek kun je actief aan de slag gaan met CGT+. Het boek bestaat uit drie delen. Deel 1 behandelt de theorie en bouwt voort op werk van onder andere Seligman, De Shazer en Fredrickson. Helemaal theoretisch blijft het overigens niet, want regelmatig wordt theorie vertaald naar concrete vragen die de therapeut kan stellen. Basisvragen zoals ‘Waar hoop je op?’, Welk verschil zal dat maken?, Wat werkt (al, nog)? en ‘Wat zullen volgende tekenen van vooruitgang zijn?’. Bij de theoretische onderbouwing citeert de auteur veelvuldig uit literatuur over positieve psychologie, oplossingsgerichte therapie en wetenschappelijk onderzoek. Praktische toepassing van CGt+ wordt uitgediept in delen 2 en 3 van het boek: welke vragen nodigen cliënten uit over hun successen te praten in plaats van mislukkingen?, hoe laat de therapeut cliënten zelf kiezen tussen een probleem- of oplossingsgerichte aanpak?, hoe geeft de therapeut op een positieve manier erkenning voor de impact die problemen op cliënten hebben?, en welke indirecte complimenten (‘hoe lukte je dat?’, hoe kreeg je dat voor elkaar?, ‘hoe kwam je op dat goede idee?’) helpen cliënten om positieve veranderingen, sterktes en hulpbronnen zelf op te gaan merken? CGt+ is niet probleem-fobisch, maar basisgedachte is wel dat vooruitgang heel goed geboekt kan worden met vragen die uitnodigen niet lang over details van het probleem te spreken maar vooral te praten over de gewenste toekomst en de manier waarop die te bereiken is. De zorgvuldige onderbouwing en talrijke verwijzingen en citaten uit de wetenschapstheorie, maakt dat het boek niet altijd gemakkelijk wegleest. Maar het is wel heel helder geschreven en geeft goed inzicht in hoe de beste elementen van traditionele cognitieve gedragstherapie, positieve psychologie en oplossingsgerichte therapie samengevoegd kunnen worden. Wie praktisch aan de slag wil gaan met CGT+ heeft veel aan de concrete vragen, gespreksprotocollen en de in deel 3 beschreven toepassingen op het gebied van werk, kinderen en gezinnen en partnerrelaties en groepen.
Richard van Dam, personal coach en loopbaanbegeleider
De kunst van het alleen zijn
Anselm Grün
Uitgeverij Ten Have, 2014. ISBN 978 90 259 0420 3
In het eerste deel worden de begrippen alleen-zijn en eenzaamheid beschreven, vanuit de filosofie, de psychologie en de Bijbel. Iedere invalshoek kent een positieve en een negatieve vorm. Dit boek wil de positieve vorm van eenzaamheid te benadrukken, die de mogelijkheid biedt ‘het geheim van het eigen bestaan op het spoor te komen’. Oorspronkelijk betekent alleen-zijn: ‘met alles één zijn’ en eenzaam zijn: ‘één zijn met jezelf’. De psychologie toont aan dat je alleen goed kunt omgaan met je eenzaamheid wanneer je in staat bent om je over te geven, om je op iets of iemand te concentreren en jezelf daarbij te vergeten. Eenzaamheid in de Bijbel heeft ook twee betekenissen: het alleen zijn als keuze, om helemaal tot jezelf (God) te kunnen komen, en het alleen-zijn omdat je je onbegrepen voelt. Wat mensen heden te dage vooral kwelt is het steeds groter wordende onvermogen de eenzaamheid aan te kunnen. In het tweede deel worden concrete mogelijkheden beschreven om het alleen-zijn vorm te geven. Deze komen vooral voort uit het monnikenleven in een Benedictijnse kloosterorde, waar een dagindeling volgens vaste structuren en rituelen verloopt. De essentie is dat je het alleen-zijn zelf vorm geeft op een manier die goed is voor jou.
Beknopt en praktisch, geeft Anselm Grün in heldere taal en met een blij gemoed, de boodschap mee: doe zelf iets aan je (gevoel van) eenzaamheid. Hierbij maakt hij korte metten met het geklaag en gejammer van mensen met hun drukke levens en vele betekenisloze activiteiten. Hij benadrukt dat ieder mens zelf verantwoordelijkheid draagt voor een zinvol bestaan. Accepteren dat alleen-zijn een onderdeel van het leven is hoort daar ook bij. Bovendien biedt de eenzaamheid de mogelijkheid om dichter bij jezelf te komen, als je er de tijd en de moeite voor neemt . Het motto is: aan de slag met het zinvol vorm geven van het eigen leven. Of de aanwijzingen ook werken voor iemand die ongewenst het grootste deel van de tijd in zijn eentje doorbrengt blijft wel een vraag. Desalniettemin is het een heerlijk boekje om op een regenachtige zondagmiddag te lezen, en je daar helemaal senang mee te voelen. Het boekje krijgt in mijn boekenkast een plek in het vak van de levenskunst.
July Koster, wandelcoach, begeleider in levenskunst, Socratisch gespreksleider
Onmetelijke eenzaamheid
Eenzaamheid als mogelijkheid tot zelfwording en zinvinding
Ton Jorna & Willem Voois
Uitgeverij Eburon, 2014. ISBN 978 90 597 2908 7
Het boek ‘Onmetelijke eenzaamheid’ is geschreven door androgoloog Ton Jorna met als co-auteur filosoof Willem Voois. Beide auteurs zijn sterk beïnvloed door het humanistische gedachtegoed. Dit komt tot uiting in het boek, met name daarin dat ieder mens autonoom is en in staat is om zijn of haar eigen bestaan vorm te geven. Eenzaamheid is een thema waar al veel over geschreven is, met name vanuit een sociale opvatting van wat eenzaamheid inhoudt. Jorna en Voois stellen een compleet andere benadering voor, waarin de ervaring van eenzaamheid een existentieel gegeven is. Ze hebben kritiek op de – wat zij zien – gevestigde benadering van eenzaamheid als een probleem dat opgelost zou moeten worden door middel van modellen die instrumenteel kunnen worden toegepast. Op deze manier zou echter geen recht gedaan worden aan de ‘diepe’ ervaring van eenzaamheid waarin ieder individu verschillend is. Deze ervaring van eenzaamheid is voor hen op geen enkele manier meetbaar en zou ook op geen enkele manier meetbaar gemaakt moeten worden. De auteurs vragen aandacht voor de individuele ervaringen en levensverhalen van mensen die ook als zodanig toegelaten mogen worden, zonder die met algemene concepten te lijf te gaan. Als de diepe ervaring van eenzaamheid niet bestreden, maar betreden wordt, kan dit volgens de auteurs leiden tot individuele zelfwording. Dit positief omvormen van de ervaring van diepe eenzaamheid wordt door Jorna en Voois in vijf hoofdstukken uitgewerkt. Allereerst vragen ze aandacht voor het openstaan voor de innerlijke ervaring, die tot zelfonderzoek kan leiden. Ze vragen vervolgens om een herwaardering van de ziel, als datgane bij uitstek dat op een unieke wijze van zich laat spreken en bij een individu verandering teweeg kan brengen. Aan de hand van voorbeelden van denkers en dichters, zoals Plato, Etty Hillesum, en Karen Armstrong laten ze zien hoe zo’n weg eruit kan zien. Tot slot geldt voor voor geestelijk begeleiders dat zij in hun omgang met cliënten de ‘zorg voor de ziel’ weer centraal moet komen te staan. De auteurs zeggen bewust af te zien van overgeleverde wetenschappelijke modellen om de unieke ervaring van ieder individu recht te doen. Dit is een nobel streven. De keerzijde is echter wel dat deze benadering zich immuun maakt voor toetsing. Bovendien wordt eclectisch omgesprongen met een grote hoeveelheid filosofen, dichters en spirituelen, wat de eenheid van het betoog niet helemaal ten goede komt. Samengevat: het boek is duidelijk in zijn oproep tot open aandacht voor de unieke ervaring van eenzaamheid. Echter, de concrete uitwerking mist – waarschijnlijk vanwege de doelstelling van anti-wetenschappelijkheid – de nodige eenheid en onderbouwing.
Jan de Vries, filosoof
Ouderen en welzijn van nu
Magteld Beun. Co-auteurs: Theo Royers en Hilde de Vocht.
Bohn, Stafleu, van Loghum, Houten, 2014. ISBN 978 90 368 0595 7
De komende jaren neemt de vergrijzing toe. In het boek ‘Ouderen en welzijn van nu’ schetsen de auteurs een beeld van ouder worden in de Nederlandse samenleving en de impact die dit heeft op het werk van sociaal-agogische hulpverleners. Het boek is bedoeld voor het curriculum van de opleidingen social work: MWD, SMV, CT en SPH, maar kan ook gebruikt worden voor de bachelor fase ouderenzorg, de opleidingen geriatrie en ouderenzorg. Het boek is onderverdeeld in drie delen. Deel een richt zich op de sociologie en psychologie van het ouder worden. De identiteit en levensloop van ouderen komt aan de orde, het familieleven en vitaliteit. Deel twee besteed aandacht aan de ontwikkelingen van nu (op het gebied van wetgeving en maatschappijopbouw) en passende gerontospecifieke methodieken. Beschreven wordt de eigen kracht conferenties, het werken met vrijwilligers, outreachend werken en casemanagement. Ook komen methodieken aan de orde die het relatienetwerk in kaart brengen en wordt een schets gegeven van verlies en rouwverwerking en de kracht van narratief werken. Deel drie belicht thema’s die horen bij ‘Ouderen en welzijn van nu’. Te denken valt aan thema’s als homoseksuele ouderen, migrantenouderen in Nederland en ouderen met een verstandelijke beperking, ouderenmishandeling en seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd. De opbouw van het boek heeft iets willekeurigs, waarbij er geen verantwoording afgelegd wordt over de keuzes van de themahoofdstukken. Dat is jammer. Zo komt zingeving en spiritualiteit slechts kort aan de orde en wordt dit gelinkt aan vitaliteit en ouder worden, een naar mijn idee dubieuze keuze. Die willekeurigheid geldt ook voor de inhoud van de hoofdstukken. Het boek zou sterker zijn geweest wanneer aangegeven wordt, waarom gekozen is voor deze uitwerking van de verschillende thema’s. De foto’s in het boek doen afbreuk aan de verder mooie lay-out van het boek, ze zijn vervormd doordat ervoor gekozen is ze pagina vullend af te beelden. Ieder exemplaar van dit boek heeft een inlogcode die gratis en onbeperkt toegang geeft tot de online versie van dit boek , extra hoofdstukken (9 zelfs!), studievragen en aanvullend materiaal. Daarmee is het boek uitstekend geschikt voor de onderwijswereld, zoals ook aangegeven wordt in de inleiding.
Antoinette Deuzeman, geestelijk verzorger
Love Unlimited
Liefde delen in de praktijk
Leonie Linssen.
Uitgeverij Dubbelliefde 3.0, 2014. ISBN 978 90 822 6470 8
Liefde delen in de praktijk is een schitterend vormgegeven boek met geïntegreerd werkboek over niet traditionele relaties en polyamorie; liefde kunnen voelen voor meerdere mensen en daar ook een relatie mee aangaan. Geschreven door Leonie Linssen, relatiecoach en gespecialiseerd in ingewikkelde liefdesrelaties, in samenwerking met Stephan Wik en Loes Koot. Het geheel bestaat uit een 13-tal hoofdstukken met zeer duidelijke opbouw. Een korte inleiding wordt gevolgd door een casus uit de praktijk en hier vanuit worden er diverse onderwerpen uitgediept en vervolgens afgesloten met oefeningen en tips. Hier en daar aangevuld met spirituele of oude wijsheden uit diverse culturen en prachtige quotes. Veel onderwerpen die van belang zijn in relatietherapie of coaching, worden besproken op een heldere wijze. Daarbij worden de verschillende technieken die gebruikt zijn gedegen uitgelegd en word je aangespoord hiermee te oefenen. Neem “het verbindingswiel”, een veel gebruikte techniek om je relatie ongeacht welke vorm deze heeft, inzichtelijker te maken. De minimaal 10 verschillende soorten verbindingen (emotioneel, fysiek tot en met cultureel en esthetisch) worden in een wiel geplaatst waarbij je aangeeft welke verbindingen belangrijk voor je zijn op dit moment in jouw leven. Wanneer je verliefd op iemand bent zal deze persoon waarschijnlijk bepaalde aspecten vertegenwoordigen van een verbinding die op dat moment belangrijk voor je is. Per praktijkgeval worden er oefeningen en tips gegeven en vooral ook vragen gesteld. Driehoeksrelaties, swingers, biseksualiteit maar ook de tweelingzielen (ervaring van de meest grootse, onvoorwaardelijke liefde) komen aanbod. En uiteraard worden er ook heel wat woorden gespendeerd aan vreemdgaan en verliefd worden op een ander. Dit alles op een uiterst integere manier. Eigenlijk is de boodschap: wees eerlijk en open over jouw wensen, behoeften en verlangens, ondanks dat het niet altijd mogelijk zal zijn om alles te vervullen. Het effect van onvervulde behoeften is groot en kan een vreemde uitwerking hebben wanneer er geen aandacht aan besteed wordt. Communiceer effectief met elkaar, luister en laat uitspreken! Daarnaast word je ook weer aantrekkelijk voor je partner door autonoom te zijn. En vergeet niet het belang van het maken van afspraken en deze ook nakomen. Een compleet werk en daardoor zeer geschikt voor iedereen, maar in het bijzonder voor relatietherapeuten, die zich willen verdiepen in andere relaties dan de monogame. “De enige relatie die altijd blijft is die met jezelf”
Marjan van Druenen (vrijwilligers-)coach
365 dagen succesvol
Het relatieboek
David de Kock, Arjan Vergeer
Spectrum, 2014. ISBN 978 90 003 4324 9
De auteurs van dit boekje zijn jong, dynamisch en ondernemend. Ze brachten in 2012 ‘365 dagen succesvol’ uit, met een bijbehorende website, seminars, facebookpagina en met allerlei cursussen en programma’s. Ze verkochten meer dan 20.000 exemplaar van dit gidsje. Zover ik het kan googelen hebben ze geen van beide een achtergrond in coaching, maar wel jarenlange ervaring uit de sales- en managementwereld. Het zijn gedreven ondernemers met een visie op hoe je de wereld een beetje gelukkiger kunt maken. Dit nieuwe boekje zag het licht in 2014, en er zullen vast ook trainingen volgen om alle praktische tips voor een superrelatie meer bekendheid te geven. De succesformule bestaat uit speelse, no-nonsens tips, verpakt in een fris en hip jasje. Veel korte hoofdstukjes, met kreten en mindmaps die de teksten ondersteunen. Het boek bestaat uit drie delen ‘Ik ben super’, ‘Wij hebben een relatie’ en ‘Wij zijn een superrelatie’. De stijl is kort en bondig en best humoristisch. En het bestaat vooral uit oefeningen, die je als coach overigens best zou kunnen gebruiken, zoals: komen jouw kernkwaliteiten overeen met die van je partner en welke kwaliteiten beschrijven jullie relatie? Of: onderzoek hoeveel minuten per dag jullie in elkaar investeren (gemiddeld, zo beweren ze, besteden stellen in Nederland negen minuten aan elkaar.) Blijf onafhankelijk, sta stevig in je schoenen, geef elkaar de ruimte en denk positief over elkaar. Word de meest succesvolle, aantrekkelijke ik die je maar uit jezelf kunt halen – en dan volgt een superrelatie bijna als vanzelf. Dat is de inhoud in een notendop. Zoals je al begrepen hebt is de insteek buitengewoon positief. Daar hebben we behoefte aan, dat blijkt wel uit het succes, en daar ben ik het ook zeker mee eens. Maar misschien zou het ook wel fijn zijn om te lezen dat alle relaties toppen en dalen kennen. Dat het normaal is dat je je niet altijd gelukkig kunt voelen. En dat dit ook niet eens een doel hoeft te zijn! Sterker nog; als je bewust mee kunt gaan met de flow van het leven en kunt accepteren dat je relatie, net als je partner en jijzelf ook een schaduwkant hebben, dan pas kun je de rijkdom ervaren van allerlei soorten emoties en ervaringen.
Annette van der Maarel