Actueel

Recensies Counselling Magazine juni 2014 (deel2)

di 24 jun 2014

Angst beheersen met mindfulness, hoe aandacht en compassie je kunnen bevrijden van angst en paniek
dr. Jeffrey Brantley. Nieuwezijds, 2014. ISBN 978 90 571 2425 9

Momenteel verschijnen er veel boeken rond mindfulness. Dit boek krijgt echter een aanbeveling van Jon Kabat-Zinn zelf. Brantley licht op een prettige en heldere manier de basis van stressreductie met mindfulness (MBSR) toe en neemt je mee in de praktijk aan de hand van oefeningen. Daarmee is het geschikt voor ieder die hier zelf mee te maken heeft en er iets aan wil doen. Ook voor hen bij wie de diagnose angststoornis is gesteld.  Aan  hulpverleners geeft het nuttige informatie en ondersteuning.
In deze herziene uitgave gaat de auteur in deel 1 eerst uitgebreid in op de informatie en onderzoek ten aanzien van meditatie, gebaseerd op de kernbegrippen: aandacht, bewustheid, niet-oordelen en ontvankelijkheid.  Ook noemt hij nadrukkelijk wat meditatie niet is! Vervolgens spitst hij de kennis toe op  angst-, onrust- en paniekgevoelens. Zo gaat hij in op de werking van het angstsysteem, chronische stress, de relaxatierespons en vooral de macht van onze gedachten op ons welbevinden.
En hoe meditatie daarbij behulpzaam kan zijn. Ervan uitgaand dat je de juiste instelling hebt ten aanzien van mediteren, dat je nieuwsgierig bent, om iets over jezelf en het leven te weten te komen, ook op de moeilijke momenten, gemotiveerd, vastberaden en gedisciplineerd en in jezelf gelooft! Hij baseert zich op de zeven instellingsfactoren, die door Kabat-Zinn als de belangrijkste pijlers van meditatiebeoefening worden gezien: niet-oordelen, geduld, eindeloos beginnen, vertrouwen, niet-streven, acceptatie en loslaten. Dit alles wordt door middel van herkenbare verhalen verduidelijkt. In dit boek wordt ook het onderscheid toegelicht tussen formele meditatie en de daaruit volgende informele meditatie. Het gaat uitgebreid in op het leggen van een goede basis voor meditatie en de auteur geeft veel praktische aanwijzingen.
In deel 2 gaat het om het oefenen van mindfulness, te beginnen met echt ‘aanwezig zijn’ in het leven van alledag en ‘met aandacht’ gewone dingen doen, met de bekende oefening van met aandacht een rozijn eten. Veel aandacht is er vanzelfsprekend ook voor de ademhaling. Andere thema’s zijn ondermeer: aandacht op het leven richten,  vrienden worden met je angstige geest, ruimte maken voor de angst, je veilig voelen, in stilte vertoeven. Ook gaat hij duidelijk in op de problemen die je met mediteren kunt ervaren.
Uitgeverij Nieuwezijds brengt hiermee een gedegen en goed toegankelijk boek.

Drs. Marian Taalman – de Ruiter

Uw brein als medicijn - zelf stress, angst en depressie overwinnen
Dr. David Servan-Schreiber. Kosmos, 28e druk 2013. ISBN 978 90 215 5423 5

Servan-Schreiber (1961-2011) beschrijft in 2003 (1e druk) een nieuwe aanpak van stress, angst en depressie door gebruik te maken van de eigen genezende kracht van de hersenen. Hij was professor in de klinische psychiatrie aan de Universiteit van Pittsburgh en voorzitter van Essentia Consulting, een organisatie die stressmanagementprogramma’s ontwikkelt voor ziekenhuizen en andere instellingen. Gepromoveerd in neurocognitieve wetenschappen en vermaard wetenschapper en publicist.
Vanuit twijfels over de aanpak van chronische ziekten (stress, angst en depressie) vanuit de traditionele geneeskunde is hij op zoek gegaan naar alternatieven. Vooral de aanpak vanuit de traditionele Tibetaanse geneeskunde voor deze chronische ziekten (‘diagnose verstoord evenwicht’) hebben hem hierbij geïnspireerd. Opmerkelijk gezien zijn achtergrond.
In dit boek deelt hij (wetenschappelijk onderbouwd) ontdekkingen over de werking van het brein alsook de directe wisselwerking tussen hartritme en het emotionele brein. Een coherent hartritme is in staat om het emotionele brein tot rust te brengen.
In het hart van het menselijk brein bevindt zich het emotioneel brein. Dit emotioneel brein controleert alles wat ons psychologisch welbevinden en, voor een groot deel, de fysiologie van het lichaam regelt (de hartfunctie, bloeddruk, de spijsvertering en zelfs het immuunstelsel). Emotionele verstoringen zijn het gevolg van het slecht functioneren van dit emotionele brein. Het emotioneel brein beschikt over natuurlijke mechanismen voor zelfgenezing. De weg hiernaartoe gaat niet via het cognitieve brein (taal) maar via het lichaam. Op grond van deze inzichten heeft hij een behandelaanpak ontwikkeld bestaande uit 7 natuurlijke behandelmethodes die zich rechtstreeks richten tot het emotionele brein. De eigen genezende kracht van de hersenen wordt hierdoor geactiveerd.
De kern van zijn aanpak is in 2 delen op te splitsen. Enerzijds het herstellen van de fysiologie van het eigen lichaam via de coherentie van het hartritme- HeartMathmethode, EMDR, de dageraadsimulator, acupunctuur, voeding (omega-3-revolutie) en lichaamsbeweging. Anderzijds het herstellen van het sociaal welbevinden via liefde, emotionele communicatie en zingeving.
Het boek is uitermate toegankelijk geschreven en zet aan tot in gang zetten van de acties gezien de betrekkelijke eenvoud ervan alsook de bewezen effectiviteit. De zorgvuldige en uitgebreide wetenschappelijke onderbouwing overtuigt. Zijn aanpak heeft zeker erkenning gekregen bij een breed publiek gezien de aanhoudende  belangstelling voor zijn boek en de opgenomen methodes (zie bijv. gebruik HeartMathmethode- erkend door ziektekostenverzekeraars).

Petra Korevaar, coach en trainer

Time to ACT! Het basisboek voor professionals
Gijs Jansen, Tim Batink. Thema, 2014. ISBN 978 90 587 1825 9

ACT, kort voor Acceptance and Commitment Therapy, is een zogenaamde derde generatie gedragstherapie. Voortkomend uit de RFT (Relational Frame Theory) vormt het een evidence-based methodiek waarbij nieuwe technieken in de hulpverlenerpraktijk geïntroduceerd worden. Volgens eigen zeggen wordt het beste uit verschillende werelden samengevoegd. En daar lijkt het inderdaad op.
ACT probeert psychologische flexibiliteit te realiseren. Voor de cliënt wordt het zelfs een manier van leven. Het boek nodigt de lezer, de professional, uit om ook zelf de oefeningen uit te voeren en op die manier zelf te ervaren wat het doet. Je gaat als het ware als chirurg eerst zelf onder het mes. Een hele pragmatische aanpak. Als ervaringsdeskundige heb je veel beter zicht op de veranderingen die de cliënt door zal maken en de problemen die deze tegen gaat komen.
De zes zuilen die het ACT hexagoon omvat worden in het begeleidingstraject allemaal meegenomen. Uitgangspunt is dat problemen niet opgelost hoeven en kunnen worden, maar dat het mogelijk is om er niet meer door gehinderd te worden. Dit wordt bereikt door veel te oefenen en zinvol gebruik te maken van metaforen binnen de zes gebieden: acceptatie (actief uitnodigen van vervelende gedachten en gevoelens), defusie (verminderen van de impact die de gedachten hebben), mindfulness (in contact komen met het hier en nu), zelf als context (leer om op een andere manier naar jezelf te kijken), waarden (wat is voor jou echt belangrijk) en toegewijde actie (werk aan zaken die voor jou van belang zijn). Startend bij creatieve hopeloosheid bereikt de cliënt uiteindelijk psychologische flexibiliteit met het besef dat hij niet zijn verstand is en dat gedachten zeker geen feiten zijn. Dit maakt het mogelijk om levensproblemen de baas te worden en te blijven en daarnaast doelen en dromen te kunnen verwezenlijken.
Het doel van ACT is dan ook niet om meer inzicht te krijgen, maar om nieuwe vaardigheden aan te leren. ACT kan als therapie en als training ingezet worden, individueel of in een groep. Op deze manier heeft het zijn nut al bewezen bij veel verschillende psychische problemen: behandeling van chronische pijn, depressie, diverse angststoornissen en psychose.
Het gemakkelijk leesbare boek vormt samen met de bijgevoegde dvd én de ondersteunende website een volledig en praktisch pakket waar je als professional meteen mee aan de slag kunt. Een kleine greep: functionele diagnostiek, 150 oefeningen, heel veel bruikbare metaforen, een volledig beschreven behandelingsprogramma, de mogelijkheid om (als kwaliteitsbewaking) de voortgang van de cliënt visueel inzichtelijk te maken. Kortom, het is véél meer dan alleen een basisboek.

Jac van den Goor, counsellor en coach

Hulp bij lastige gesprekken: verbindende en duidelijke communicatie in 5 stappen
Anja Leinders. Booklight, 2014. ISBN: 978 94 914 7247 3

De titel van het boek belooft praktische hulp bij lastige gesprekken. Daar moet je wel even op wachten, want de eerste 80 pagina’s van het boek bevat basis theorie over communicatie. Aan het eind van elk hoofdstuk krijg je een vraag, die toetst of je de theorie begrepen hebt of je laat ervaren/ reflecteren op ‘hoe het bij jou zit’. Thema’s uit onder andere RET, TA, NLP zoals overtuigingen, referentiekaders en lichaamstaal worden even aangestipt en snel weer verlaten. De voorbeelden van de schrijfster zijn in dit deel vooral beschreven vanuit ‘hoe het niet moet’. Het stukje over de succesdriehoek in het hoofdstuk over de dramadriehoek is in deze een verademing. Het ’ leer-deel’ eindigt met een test om vast te stellen welke communicatiestijl je zelf hebt. Hier had meer aandacht besteed kunnen worden aan welke stijl anderen hebben, nodig voor het hoofdstuk ‘Master je omgeving’ in deel 2.
In deel 2 het beloofde 5 stappenplan genaamd het SAMEN-systeem wat staat voor samen communiceren. De stappen: Streefdoel bepalen, Acceptatie, Master je omgeving, Eerlijkheid en Neem verantwoordelijkheid worden helder en duidelijk per hoofdstuk beschreven. Hier voel je als lezer de noodzaak van het boek; het lijkt allemaal logisch en makkelijk en waarom pas je de stappen dan niet toe in het dagelijkse leven? De schrijfstijl is hier positief en gericht op ‘hoe het wel kan’. Een uitstekend stuk om steeds te herlezen als voorbereiding op een lastig gesprek.
In deel 3 beschrijft de schrijfster een 6 weken trainingsplan om je communicatieniveau te verbeteren. Na de beschrijving van deze training volgt een hoofdstuk  ‘als de stappen teleurstellend uitpakken’ en dat kan de positieve stemming van de lezer negatief beïnvloeden.
Met het hoofdstuk daarna over Johari, Kernkwadrant en Enneagram, met als doel je te helpen als je het systeem toepast, krijg je als lezer het gevoel weer in het theoriedeel terecht gekomen te zijn. Het is dan raadzaam snel terug te gaan naar deel 2 waar de power van het boek zit.

C. de Nie

Equitherapie: ontwikkelen, bevorderen, ondersteunen en genezen met de hulp van een paard
dr. Ulrike Thiel. Horses & Driving Books. ISBN 978 90 802 1624 2

Een prachtig vormgegeven en vooral kleurrijk boek met een grote verscheidenheid aan foto’s over een fascinerende vorm van therapie; equitherapie oftewel: therapeutisch paardrijden. Dat het lastig is een eenduidig beeld naar voren te brengen voor de geïnteresseerde leek over wat therapeutisch paardrijden nu precies inhoudt, blijkt al uit het feit dat er inmiddels een brede waaier aan aanbod  is ontstaan waarin het paard in een therapeutische context is geplaatst. Zo levert even Googelen onder andere suggesties op als: hippotherapie, equine assisted therapy, equicoaching, natural horse therapy, orthopedagogisch voltigeren, paardencoaching en ga zo maar door, want deze lijst is nog lang niet ten einde.
Therapie met het paard, in de breedste zin van het woord, blijkt populair. Echter, zo concludeert Snoeijen (2008) in een artikel voor NRC: Een boer met een braaf paard is nog geen equitherapeut. Na twee uitgebreide hoofdstukken over wat therapeutisch paardrijden is en hoe therapie met behulp van het paard zich heeft ontwikkeld –ook hier uitgebreid aandacht voor erkenning en afbakening van dit werkveld-, wordt in het derde hoofdstuk het helpen met de hulp van het paard verder uitgebouwd.
In de equitherapie wordt gewerkt vanuit de driehoeksverhouding tussen de cliënt, de therapeut en het paard binnen een veilige, uitnodigende situatie. Ruim aandacht hiervoor in dit deel. Ook wordt ingegaan op oefeningen, de stappen binnen de sessies en de randvoorwaarden voor een geslaagde samenwerking. Het werken als equitherapeut komt in het daarop volgende hoofdstuk aan de orde met onder andere aandacht voor groepswerk en eigen hippische ervaringen.
In de tweede helft van dit boek lichten gerenommeerde experts hun werk toe. Een prachtig hoofdstuk is het door Ulrike Thiel geschreven: Ik zocht een paard en vond – mijzelf. Dit hoofdstuk gaat over hoe je, dankzij het waardevolle contact met het paard, jezelf beter kunt inschatten en waarderen. Waarlijk contact met een paard maakt een diepgaande vorm van reflectie mogelijk. Uitgangspunt bij het inzetten van het paard binnen een therapeutische setting is dat het paard zijn eigenheid behoud en zijn eigen persoonlijkheid mag inbrengen. Aan de therapeut om dit te vertalen naar de cliënt. Dit boek wil een overzicht bieden van de verantwoorde en consistente inzet van het paard waar het gaat om psychotherapeutische, pedagogische en psychosociale hulp aan cliënten.
Een prachtige aanvulling voor diegenen die naast een gedegen therapeutische basis willen en kunnen werken in samenspel met een ander wezen. Het beroeren van alle zintuigen komt binnen handbereik, wanneer je de bereidheid hebt hiervoor open te stellen.

Drs. Audrey de Jong