Actueel

Waarom word je moe van stress?

ma 03 apr 2017

Een drukke baan, rijk sociaal leven, een paar hobby’s en misschien een gezin om voor te zorgen; de meeste mensen hebben het maar druk. Daarnaast vragen social media en je smartphone continu aandacht. Geen wonder dat je gestrest en moe bent. Waarom word je eigenlijk zo moe van stress? En hoe voorkom je dat die vermoeidheid uitmondt in een burn-out?

Aanhoudende vermoeidheid is een van de eerste symptomen van je lichaam dat het allemaal wat teveel wordt. Wanneer je langdurig veel stress, angsten of spanningen ervaart, schiet het lichaam namelijk in de bekende ‘vecht-of-vluchtstand’, waarbij onder andere de hartslag en de ademhalingsfrequentie omhoog gaan. Zowel lichaam als geest maken overuren en hebben geen tijd om te herstellen; iets wat veel energie kost. Dit ‘energielek’ is een van de veroorzakers van stressgerelateerde  vermoeidheid, maar ook de hormoonhuishouding speelt hier een belangrijke rol in.

Signaalstoffen
Hormonen zijn signaalstoffen waarmee organen in het lichaam met elkaar communiceren. Ze worden aangemaakt door endocriene klieren, waarvan we er drie hebben: de hypofyse (in de hersenen), de schildklier (in de hals) en de bijnier (bij de nieren).  Alle hormonen hebben een bepaalde regelfunctie, bijvoorbeeld temperatuurregeling, bloeddruk en spijsvertering.  De interactie tussen verschillende hormonen wordt hormoonhuishouding genoemd. De hormoonhuishouding is de interactie van verschillende hormonen in ons lichaam.

Snelle stressrespons
Wanneer er stress of spanningen zijn,  spelen stresshormonen op twee verschillende manieren een rol. Allereerst is er de 'snelle stressrespons' bij dreigend gevaar zoals brand of wanneer er iemand door het ijs heen zakt. Twee stresshormonen in het bijniermerg, namelijk adrenaline en noradrenaline, activeren deze respons. Beide hormonen zorgen dat het hart sneller klopt en er meer bloed naar de spieren wordt gepompt. Noradrenaline zorgt daarnaast voor de meer emotionele effecten zoals angst- of paniekaanvallen. Beide stoffen zorgen ervoor dat je heel snel kunt reageren op het dreigende gevaar.  Enkele minuten nadat de stressrespons is gestart, stopt de aanmaak van adrenaline en noradrenaline weer en verdwijnen ze uit het lichaam.

Langzame stressrespons
Wanneer de stress blijft, wordt de snelle stressrespons opgevolgd door 'de langzame stressrespons'. Bij deze reactie speelt het stresshormoon cortisol de hoofdrol. De langzame stressrespons verloopt via de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as (HPA-as). De hypothalamus is het regelcentrum voor de hormoonhuishouding. In geval van stress ontvangt de hypothalamus een stressprikkel. De hypothalamus reageert op de stressprikkel door corticotropin-releasing hormone (CRH) te produceren. CRH stimuleert de hypofyse tot de productie van het adrenocorticotroop hormoon (ACTH) genoemd. Hierdoor wordt de bijnierschors gestimuleerd om corticosteroïden te produceren, waarvan cortisol (het stresshormoon) een belangrijke is.

De aanwezigheid van cortisol in de bloedbaan kan vervolgens weer leiden tot verschillende lichamelijke verschijnselen, zoals een verhoogde bloeddruk, een verhoogde bloedsuikerspiegel of geremde spijsvertering. Deze reactie wordt ongeveer dertig minuten na blootstelling aan stress of spanningen in gang gezet. Wanneer het gevaar geweken is, produceert de hypofyse de 'feel good hormonen' endorfine en dopamine om de balans weer te herstellen.

Chronische stress
In een gezond functionerend systeem is cortisol – ook al is het een stresshormoon - belangrijk en nuttig. Maar het is wel heel belangrijk om het lichaam weer tot rust te brengen na een stressvolle situatie. Dan  kunnen de verschillende lichaamsfuncties zich weer herstellen naar het normale niveau. Wanneer de stressprikkels te lang duren, of heel ernstig zijn, heeft je lichaam geen kans om te herstellen. Dat heet chronische stress.  Angsten, spanningen en stress roepen dan continu stresshormonen op. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer de werkdruk lange tijd te hoog is, of je lange tijd angst ervaart. Deze hormonale stressreactie is niet functioneel. 

Bijnieruitputting
Bij chronische stress is er langdurig cortisol in het bloed aanwezig, hetgeen een verhoogde bloeddruk kan opleveren, maar ook een verminderde botdichtheid, een afgenomen spiermassa, een verstoorde bloedsuikerspiegel, een minder goed werkend immuunsysteem of een vertraagde wondgenezing. Daarnaast kunnen de bijnieren uitgeput raken, waardoor ze minder goed functioneren. Dat heeft een negatieve invloed op je humeur én grote vermoeidheid tot gevolg.

Bron: Gezondheidsnet.nl