Actueel

Is online psychotherapie klaar voor de definitieve doorbraak?

ma 20 sep 2021

De toepassing van online psychotherapie raakte tijdens de coronapandemie in een stroomversnelling. Maar kan e-mental health zijn beloftes waarmaken? OU-onderzoekers Viviane Thewissen en Nicole Gunther schreven een overzichtsartikel over stand-alone online psychotherapie in het Tijdschrift voor Psychotherapie.

De implementatie van e-mental health-applicaties is lang achtergebleven bij de hoge verwachtingen, schrijven Thewissen en Gunther. Het aanbod is groot, maar integratie van e-mental health in de klinische praktijk blijkt lastig. Althans, tot nu toe. De coronapandemie zou wel eens de definitieve doorbraak kunnen betekenen voor een structurelere inbedding van online psychologische hulp.

Overzicht van het wetenschappelijk onderzoek
De OU-psychologen geven in hun review een overzicht van het wetenschappelijk onderzoek van de laatste jaren naar volledig online behandelingen voor diverse psychische aandoeningen en leeftijdsgroepen. Ze keken daarbij vooral naar online cognitieve gedragstherapie. Maar ook andere therapeutische oriëntaties komen bod, zoals interpersoonlijke psychotherapie en psychodynamische psychotherapie.

Over het algemeen goede resultaten
Uit de onderzoeken en reviews die de revue passeren, blijkt dat online behandelingen voor diverse aandoeningen goede resultaten boeken, vooral bij volwassenen, bij wie ook het meeste onderzoek is gedaan. Zo worden middelgrote tot grote effecten gevonden in studies naar online cognitieve gedragstherapie bij onder meer depressieve stoornissen, angststoornissen en posttraumatische-stressstoornis. Bovenal bleken de effecten van online behandeling vergelijkbaar met die van traditionele face-to-face behandeling voor depressieve stoornissen en verschillende angststoornissen. Voor eetstoornissen zijn de resultaten minder eenduidig. Over de effecten van online behandelingen van kinderen, adolescenten en ouderen zijn veel minder data beschikbaar. Maar de beschikbare resultaten wijzen er voorzichtig op dat e-mental health-behandelingen ook bij deze groepen hun vruchten afwerpen.

Effecten in de klinische praktijk
Effectieve digitale mental health-toepassingen kunnen de psychologische zorg efficiënter en toegankelijker maken. Maar het zijn zeker geen wondermiddelen. Non-respons (geen verbetering) komt bijvoorbeeld voor bij ongeveer een kwart van de deelnemers aan online cognitieve gedragstherapie. Ook een lage therapietrouw is een veelvoorkomend probleem. Resultaten in een onderzoekssituatie zeggen bovendien niet alles over de daadwerkelijke effecten in de dagelijkse klinische praktijk. De laatste jaren wordt een inhaalslag gemaakt met real world-onderzoek. De eerste studies die de effecten van online behandeling van depressie en angst in routinematige klinische zorg onderzoeken zijn positief.

De auteurs verwachten dat online behandelingen na de pandemie niet meer weg te denken zullen zijn uit de psychologiepraktijk. Vooral zogenaamde blended behandelingen, waarin digitale hulp op afstand gecombineerd wordt met face-to-facesessies, zullen de komende jaren het onderwerp van onderzoek zijn. (bron: Open Universiteit)