Actueel

Recensies Counselling Magazine september 2013 depressie (deel 1)

ma 23 sep 2013

Wat depressie met je doet.
Wat depressie met je doet.
Arie Jan de Lely. Boekencentrum, Zoetermeer, 2012. ISBN 978 90 239 2150 9

…De man die nu niets meer voor mij betekent,
Maar die een zorg en troost voor mij geweest is
In tijden die zeer bitter voor mij waren, -
Dwaalt als een schaduw door de buitenwijken,
Bezwaard, geheel beneveld door de waanzin,
En met een wolvengrijns….
                                               O God, o God!
Hoe zwaar heb ik gezondigd voor Uw aanschijn!
Laat mij tenminste medelij…

(Anna Achmatova)

Arie Jan de Lely is werkzaam als psychiater in de gereformeerde gezondheidszorg. Een flink gedeelte schrijft hij over de effecten van de gereformeerde gezindte (in verschillende denominaties) op (de aanleg voor) depressie en de weg er weer vandaan. De hoofdstukken over geloof, depressie en suïcide maken, hoezeer De Lely ook tracht te nuanceren, de indruk een fijnslijpende zoektocht naar rechtvaardiging en waarheid te zijn binnen de kaders van het door de auteur zelf beleden geloof.

Het boek is consequent geschreven in de ‘we vorm’ (‘als we depressief zijn, dan voelen we….’. ). Dat roept de vraag op of de auteur zelf depressief is of is geweest. Het staat boordevol stelligheden over hoe mensen denken, voelen en reageren als ze depressief zijn en hoe de omgeving reageert. Zo stelt De Lely dat ‘als iemand uit onze omgeving zich suïcidaal uit, dan doet dat iets met ons. Het roept bevreemding op. Verlangen naar de dood hoort niet bij het leven.’ En zo is het kennelijk. Mijn (persoonlijke) ervaring is anders.

‘Stel dat je ooit zo mateloos depressief zou worden als bijvoorbeeld de met Mahler zo sterk verwante Sjostakovitsj. Die verkeerde voortdurend in de buitenste duisternis. Bij hem werkelijk geen sprankje hoop, geen straaltje licht, geen enkel monter moment. Was dat mijn gemoedstoestand, dan zou ik maar liever meteen morsdood zijn.’ (Maarten ’t Hart)

Deel I van het boek dan misschien? Daarin laat hij enkele cliënten aan het woord, die steevast met ‘u’ worden aangesproken. Hier spreekt een psychiater-interviewer op afstand. Het hele boek vraag ik me dan ook af: waar in hemelsnaam blijft de mens Arie Jan? Waar is zijn eigen zoeken, niet weten, zijn eigen omgang met vragen van betekenis- en zingeving die zo tot de ultieme kern van depressie horen? Ik pak Jan Foudraine’s ‘Bunkerbouwers’ maar weer eens. Kan ik even knielen op een bed violen.

Jakob van Wielink – verliesdeskundige, opleider en verander- en leiderschapscoach bij Boertiengroep



Als bevallen spannend is
Als bevallen spannend is – met vertrouwen in verwachting.
Lilian Wirken. Uitgeverij Forcean, 2013. ISBN 978 90 820 1000 8

Met het uitbrengen van dit boek wil Lilian Wirken, opgeleid tot en werkzaam als verloskundige, vrouwen helpen en stimuleren om met vertrouwen in verwachting te zijn.
In het boek wordt uitgebreid stil gestaan bij de bevalling. Het is opgedeeld in zeven hoofdstukken welke de volgende thema’s behandelen: de bevalling, als zwanger zijn niet leuk is/niet altijd een roze wolk, (barings)pijn, helpende adviezen methoden, tijdens de bevalling, jouw kracht en na de bevalling.
Er wordt allerhande informatie gegeven met betrekking tot de uiteindelijke bevalling en de voorbereiding hierop. Informatieve en feitelijke informatie, maar daarnaast ook praktische tips, advies en verscheidene oefeningen en opdrachten om bewust te worden van de eigen beleving van pijn en angst. Met als doel om nu en tijdens de bevalling in je eigen KRACHT te gaan staan. (Hierbij staat KRACHT voor Kwaliteiten, Reikwijdte, Aanpakken, Controle, Hou vol en Trots.)
Het is een interactief boek met veel informatie maar daarnaast ook opdrachten, advies en tips, zowel aan de vrouw die zwanger is als aan haar partner. Er wordt op een speelse en moderne manier van alles aangeboden waarbij gebruik wordt gemaakt van o.a. verduidelijkende platen, schema’s, QR-codes. Daarnaast zijn de aangeboden opdrachten/werkladen ook online te vinden.
De schrijfster heeft ervaring met coaching en mindfulness welke merkbaar zijn in dit boek. Er is veel aandacht voor bewustwording en het leren controleren van eigen angsten en de pijn rondom de bevalling. Een informatief en praktisch boek wat voor elke zwangere vrouw en diens partner een aanrader is.

Susan Manni – coach en counselor bij eCounseling4U

Cognitieve Gedragstherapie voor Ouderen.
Cognitieve Gedragstherapie voor Ouderen. Een praktische gids voor hulpverleners
Ian Andrew James. Lannoo Campus, 2013. ISBN 978 94 014 0489 1

Soms heb je het geluk om een boek te mogen lezen dat indruk maakt. Het boek van Ian Andrew James, klinisch psycholoog aan de Universiteit van Newcastle, is zo’n juweeltje. De ondertitel van het boek ‘Een praktische gids voor hulpverleners’ mag wat mij betreft gerust veranderd worden in Een praktisch handboek voor hulpverleners’. Het is het meer dan waard om regelmatig opengeslagen te worden.Het boek is opgedeeld in drie min of meer afzonderlijke delen, gecomplementeerd met een tweetal bijlagen. Het eerste deel vormt een inleiding in de CGT (Cognitieve Gedrags Therapie), maar niet zo maar een beschrijving. Want wat het geheel uitzonderlijk maakt is dat aanpassingen die meegenomen dienen te worden om de therapie geschikt te maken voor ouderen, verweven zijn in het hele verhaal.

Deel twee bespreekt daarna de bekende fasen van de therapie: assessment, casusconceptualisatie (een aspect dat volgens de auteur veel te weinig gebruikt wordt) en veranderingstechnieken. Een welkome toevoeging is zeer zeker ook het overzicht van de verschillende conceptualisaties en hoe die bij ouderen toepassing kunnen vinden. Een waarschuwing wordt echter ook gegeven, want het is uiterst belangrijk om terdege inzicht te hebben in deze mechanismen. Verkeerd interveniëren kan zeker bij de oudere cliënt een negatieve uitwerking hebben waardoor de stemming juist verslechtert; van kwaad tot erger. Ondeskundig gebruik van de neerwaartse-pijl methode is een van de voorbeelden die illustreert hoe een en ander verkeerd uit kan pakken.

In het derde deel worden een tweetal interessante casussen besproken waardoor de theorie uit de eerste twee delen netjes op hun plaats valt. Daarnaast wordt, om zorg te kunnen dragen voor het vergroten van de therapeutische competenties, dieper ingegaan op de CTS-R (Cognitive Therapy Scale – Revised); de variant die aangepast is om effectief toegepast te kunnen worden bij ouderen. Ook in een van de bijlagen wordt dieper op de CTS-R ingegaan, maar nu in de vorm van een trainershandleiding; een uiterst handig middel om therapeutische kwaliteit te controleren.

De grote hoeveelheid verwijzingen naar andere wetenschappelijke artikelen maakt dit boek tot een uniek en tevens zeer bruikbaar en waardevol stuk gereedschap, zeer zeker ook voor de counsellor.

Conclusie: de aangeboden handvaten en technieken maken het mogelijk om de geestelijke gezondheid van de groeiende populatie ouderen in onze maatschappij te verbeteren. Het integreren en gebruiken van CTS-R ten behoeve van én dichtbij de oudere in de Nederlandse samenleving is een unieke uitdaging.

Jac van den Goor, counsellor en coach.


De depressie-epidemie
De depressie-epidemie.
Trudy Dehue. Uitgeverij Augustus, 2008. ISBN 978 90 457 0430 2.

Het boek ‘De depressie-epidemie’ heeft de ‘NWO Eureka Boekenprijs 2009, voor een uitstekende bijdrage aan het vergroten van de kennis en betrokkenheid van een breed publiek bij de wetenschap’ gewonnen. Dit is Dehue uitstekend gelukt. Het boek leest bijna als een psychologische thriller, waarbij ik tot aan het einde geboeid was ‘wie het gedaan heeft’. Ik heb bewondering voor de wijze waarop Trudy Dehue een enorme veelheid aan gedetailleerde informatie zo duidelijk in doorgaande lijnen weet te presenteren.

Het boek is opgebouwd aan de hand van de vraag: ‘Hoe kan het dat depressiviteit steeds meer wordt gediagnosticeerd en nu zelfs preventief wordt behandeld, terwijl door de groeiende welvaart de levenslust juist toegenomen zou moeten zijn?’ Eén antwoord is dat door die welvaart nu eindelijk aandacht mogelijk is voor een probleem dat al heel lang bestaat. Dehue laat vlijmscherp zien, dat dit antwoord heel goed in het straatje past van de farmaceutische industrie en andere partijen die aan depressiezorg doen. Zij laat gedetailleerd en gefundeerd zien dat er aan dit antwoord heel wat af te dingen valt. Zo besteedt ze bijvoorbeeld aandacht aan de manier van geneesmiddelenonderzoek, als ook naar de financiering daarvan. Ze laat zien dat het woord ‘depressie’ aan verandering onderhevig is, zodat je niet nu kunt vaststellen dat mensen die vroeger leefden depressief waren.
Een tweede antwoord is tegengesteld aan het eerste antwoord: de hulpverleners praten mensen aan dat ze zwak, ziek en misselijk zijn. Ook dit antwoord ontrafelt Dehue als niet kloppend. Zij geeft in een genuanceerd betoog aan dat de hulpverlening juist het tegenovergestelde doel van zelfredzaamheid bijbrengt. Saillant detail hierbij is dat de depressie-epidemie pas opkwam toen de verzorgingsstaat in zijn oude vorm aan het verdwijnen was. De zelfredzaamheid werd altijd al ondersteund door het vergroten van het zelfinzicht en met geduldige technieken als psychotherapie. Nu gaat het meer om effectief functioneren, eventueel met medicijnen, om aan de hoge eisen van de moderne maatschappij te voldoen.
Het antwoord van Dehue: de oorzaak is een rijk geschakeerd patroon aan ontwikkelingen waarin de neo-liberale politiek, de farmaceutische industrie, marketingbedrijven en de mega-GGZ een grote rol spelen. Na lezing van dit boek blijft er iets in mijn hoofd spoken: Van gewezen hoogleraar Diederik Stapel weten we tenminste openlijk dat hij de boel besodemieterde...

Frank Odding, therapeut en coach, relaties en persoonlijke ontwikkeling

 

Stap voor stap je depressie te lijf
Stap voor stap je depressie te lijf
Michael Addis en Christopher Martell. Hogreve Uitgevers, 2008. ISBN 978 90 797 2902 9

Uit onderzoek blijkt dat niet alleen je gevoel (mede) je gedrag bepaalt, maar dat ook andersom het geval is: je gedrag bepaalt (mede) ook je stemming. Op basis van dit inzicht hebben de auteurs (beiden hoogleraar psychologie) een zelfhulp-/werkboek geschreven voor mensen met een depressie. Het belangrijkste doel van dit boek is de depressieve persoon ‘te activeren om te voorkomen dat hij zich overgeeft aan de lusteloosheid die vaak een symptoom is van depressie’. Met compassie en begrip voor hoe moeilijk het zal zijn, sporen de auteurs de depressieve persoon aan activiteiten te ontplooien. Uitgangspunt is een ‘activiteitenvolgkaart’ waarin hij een week lang elke dag per uur zijn activiteiten en de bijbehorende stemming noteert. Zo leert hij zijn gedrag herkennen, welke invloed dat gedrag op zijn stemming heeft en welk vermijdingsgedrag hij vertoont (bv. uitstellen, piekergedrag). De lezer wordt gestimuleerd alternatief gedrag te bedenken en daarmee te gaan ‘experimenteren’ en te kijken hoe dat andere gedrag invloed heeft op z’n stemming. De oefeningen helpen de lezer stap voor stap op weg in dit proces. De theorie wordt met behulp van herkenbare voorbeelden vertaald naar de praktijk. Het laatste hoofdstuk biedt de lezer de gelegenheid veranderingen in zijn gedrag en stemming te evalueren. Wat de lay-out betreft is het enigszins verbazingwekkend dat de hoofdstukken met een zwarte bladzijde beginnen; niet echt een stemmingsverhogende kleur voor depressieve mensen. ‘Stap voor stap je depressie te lijf’ is een nuttig en praktisch boek voor depressieve personen. Zo nodig met behulp van of als onderdeel van professionele begeleiding.

Elske Uildriks-Kroesen.