Actueel

Recensies Counselling Magazine september 2016

di 27 sep 2016

Traumasporen
Prof. dr. Bessel van der Kolk 
Uitgeverij Mens!, eerste druk 2016
ISBN 978-94-6316-031-5

De ondertitel van dit indrukwekkende boek “Het herstel van lichaam, brein en geest na overweldigende ervaringen” omschrijft duidelijk waar trauma in het mens-zijn ingrijpt. Trauma is per definitie ondraaglijk en onaanvaardbaar. Het is zo ernstig dat de meeste verkrachtingsslachtoffers, gevechtssoldaten, misbruikte kinderen en andere traumaslachtoffers een heel groot deel van hun leven gevangen zitten. Angst en isolement zorgen letterlijk voor veranderingen in zowel hun hersenen als lichaam.
De auteur is al meer dan 30 jaar een voorvechter in dit vakgebied en daarnaast is hij ervaringsdeskundige. Hij heeft mede vorm gegeven aan begrip en behandeling van deze slopende ziekte.
Het boek is opgedeeld in vijf delen die samen dit zeer grote gezondheidsprobleem behandelen. Vele casussen maken de theorie tastbaar. Deel 1 vormt de basis. De trauma ervaring zelf wordt opgeslagen in de hersenen in kwellende beelden want woorden schieten tekort. Deel 2 gaat over het brein en de sporen die daarin achtergelaten worden. Het feit dat mensen vast blijven zitten in hun trauma wordt hoofdzakelijk door het brein veroorzaakt. Deel 3, de kindergeest, maakt duidelijk wat de onvoorstelbare invloed is die misbruik op jeugdige leeftijd heeft voor het verdere leven van het slachtoffer. Diagnose is erg belangrijk, maar heel vaak wordt een verkeerde diagnose gegeven omdat trauma een ongelofelijk complex ziektebeeld heeft. Het is daarom belangrijk dat therapeuten voldoende kennis van trauma hebben voordat ze patiënten behandelen. Deel 4 beschrijft welke rol herinnering speelt. Dit is iets dat moeilijk door ‘buitenstaanders’ te begrijpen is. En juist begrip en erkenning van trauma is ontzettend belangrijk. Veel te vaak wordt de problematiek jammer genoeg onderschat. Ooit werden medicijnen als oplossing van alles beschouwd, maar dat is gelukkig veranderd. Deel 5 biedt dan ook een overzicht van methodieken die gebruikt kunnen worden bij de behandeling. Yoga, mindfulness, neurofeedback, EMDR, structures, opbouwen van zelfleiderschap (Internal Family Systems Therapy, IFS), theater en andere methoden komen aan de orde. Het boek eindigt met de vermelding van een groot aantal informatie- en hulpbronnen, aanvullende literatuur en noten.Trauma is een groot gezondheidsprobleem. Vreemd dat het toch nog onderbelicht blijft en dat subsidies vaak naar andere terreinen van onderzoek gaan. Misschien is het probleem gewoonweg té pijnlijk. Akelig. “Traumasporen” is een aanrader voor iedereen. Wellicht dat lezen bij kan dragen tot het vergroten van het begrip voor de onmenselijke situatie waarin traumaslachtoffers verkeren. En dat is heel hard nodig!

Jac van den Goor, counsellor

Het hart van stille mensen
Sophie Dembling
A.W. Bruna Uitgevers BV, Amsterdam, 2016
ISBN: 978 94 005 0758 6

Het boek is geschreven voor introverte mensen en het zoeken en krijgen van een relatie en gevolgen van introversie in hun relaties. Het boek is opgebouwd vanuit die chronologisch volgorde. In deel 1 wordt er beschreven welke keuzes introverte mensen kunnen maken bij het kiezen van een geschikte partner. De verschillende combinaties (introvert- introvert en introvert-extravert) worden uitgebreid ondersteund door de interviews die de schrijfster heeft afgenomen. In deel 2 gaat het over de actie die introverte mensen kunnen nemen om een geschikte partner te vinden. In deel 3 wordt er uitgebreid allerlei aspecten beschreven als een introvert persoon een relatie heeft aangegaan en waar hij of zij tegen aan kan lopen.
Het boek is doorspekt met uitspraken van geïnterviewden waardoor het wat rommelig aandoet. Als lezer vind ik dat introvert-extravert erg zwart-wit wordt gesteld en dat het boek mensen juist kan demotiveren. Anderen zullen het prettig vinden vanwege de herkenbaarheid. Verder vind ik dat in het boek introversie regelmatig verward wordt met hoogsensitiviteit, maar dan met een negatieve lading. De extraverte partner wordt in het boek als de ideale persoon gezien en de kracht van de introverte persoon komt niet goed naar voren. Op pagina 150 staat bijvoorbeeld: 'We noemen ze extravert en we houden van ze'.
Het boek kan als een basis dienen voor mensen die inzicht willen krijgen in hoe introverte mensen kunnen denken, met als kanttekening dat er veel meer nuanceverschillen zijn dan dat er hier beschreven wordt.

Annemarie de Blois, eigenaar coachpraktijk The Power Inside. Hogeschooldocent

Inquiry-based stress reduction in de praktijk
(The Work van Byron Katie in psychotherapie)
MarieOdiel van Rhijn en Esther Leuning
Hogrefe Uitgevers Amsterdam, 2016
ISBN 978 94 92297 00 6

‘Inquiry-based stress reduction in de praktijk’ is het eerste handboek over de methode van Katie Byron. Een welkome aanvulling voor iedere behandelaar. De techniek komt erop neer dat de cliënt bij IBSR ontdekt en ervaart dat het niet de situatie is die de desbetreffende emotionele, fysiologische, fysieke en gedragsmatige reactie oproept, maar zijn gedachten over die situatie. Nu is dit niet nieuw. Boeddha had daar al een visie over, in de Joodse Talmoed is er iets over te vinden en de Romeinse stoïcijn Epictetus kwam al tot deze conclusie. Uit dit inzicht is de rationeel emotieve therapie (RET) ontstaan.
In de inleiding van het boek wordt de werkwijze van IBSR duidelijk gemaakt aan de hand van een case. In hoofdstuk 1 beschrijven de auteurs wat IBSR is, waar het vandaan komt en de overeenkomsten en verschillen met andere psychotherapeutische methoden. De Amerikaanse Byron Katie presenteert haar methode als een techniek voor zelfonderzoek en niet als behandelmethodiek of psychotherapie omdat ze niet geschoold is als hulpverleenster of behandelaar. Katie kende ruim tien jaar depressieve episodes, verslavingen en woedeaanvallen. Op haar 43^e begon ze te besefte dat haar negatieve emoties een gevolg waren van stressvolle gedachten. Dat werkte ze uit in een methode die ze The Work noemde
In hoofdstuk 2 komen de stappen aan bod die genomen moeten worden voordat ISBR ingezet kan worden. Hoe de hulpvraag uitmondt in concepten, staat in hoofdstuk 3.
Kern van de methode is een set van vier vaste vragen om de gedachten die stress veroorzaken te onderzoeken (zoals Is het waar? en Wat zou je zijn zonder die gedachte?), gevolgd door ‘omkeringen’ om een andere interpretatie van de realiteit te ervaren. De vragen worden uitgebreid besproken in het vierde hoofdstuk, in hoofdstuk 5 de omkeringen. Wie wil weten hoe je een IBSR-behandeling opbouwt, leest dat in hoofdstuk 6. De interactie tussen therapeut en cliënt is het onderwerp van hoofdstuk 7.
Hoe ISBR toe te passen in een groep staat in hoofdstuk 8, gevolgd door ISBR bij kinderen en jongeren. In hoofdstuk 10 beschrijven de auteurs (beiden psycholoog en werkend met The Work), de onderzoeksbevindingen. Elk hoofdstuk wordt afgesloten met een samenvatting en een case met verschillende invalshoeken (huiselijk geweld, echtscheiding, persoonlijkheidsstoornis).
Deel 2 van het boek beschrijft vijftien casussen waarbij IBSR wordt toegepast. Het boek sluit af met zes bijlagen: werkbladen, schema’s en een handleiding. En dat maakt het handboek compleet.

Hans Bouwman, counselor i.o.

Wat elke professional over verslaving moet weten
Jaap van der Stel
Uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum, 2011
ISBN: 978 90 313 8836 3

‘Dit boek, oorspronkelijk in 2007 gepubliceerd, blijkt inmiddels in de praktijk onmisbaar voor alle personen die zich, professioneel of in lerende of opleidende rol, in of rond de verslavingszorg bewegen’. Dit is wat ik lees op de achterkant van het boek. Het boek is geschreven in opdracht van de Raad voor Bekwaamheidsontwikkeling in de Verslavingszorg met als doel de theoretische bagage en het praktisch kunnen van zorgverleners naar een hoger niveau te brengen. Mijn interesse is geprikkeld.
Het boek is zeer overzichtelijk ingedeeld. Het kent vier hoofdstukken: Het eerste hoofdstuk worden middelen, gebruik en gebruikers uitgelegd. Het tweede hoofdstuk gaat over misbruik van middelen, verslaving en afhankelijkheid. Ook wordt hier ingegaan op de psychobiologie van verslaving in nieuwe wetenschappelijke inzichten. Het derde hoofdstuk gaat in op de gevolgen die misbruik en verslaving hebben voor de samenleving en hoe hier door instellingen en overheid op wordt gereageerd. Het laatste hoofdstuk legt uit hoe de structuur is van de verslavingszorg en hoe men hier werkt. Op bijna iedere bladzijde is in grijze blokken aanvullende tekst toegevoegd. Ideaal als verdieping op de overige tekst. Daarnaast wordt ieder hoofdstuk wordt afgesloten met een uitgebreide literatuurlijst. Mocht je als lezer meer over een bepaald onderwerp willen weten, dan is dit zeer aanvullende informatie.
Ik ben zeer onder de indruk van de duidelijkheid en uitgebreidheid van de teksten. Het boek is zeer geschikt voor iedereen die de ins en outs van verslavingen en verslavingszorg zou willen weten. Dit geldt voor professionals, maar zeker ook voor studenten. Kortom: een aanrader.

Edith Hassing, coach en maatschappelijk werker

Overwin je eetbuien (Overcoming Binge Eating)
Waarom je teveel eet en hoe je daarmee kunt stoppen?
Christopher G. Fairburn
Nieuwezijds, 2016 (2e dr.)

Deel 1 is vooral toegespitst is op feiten, uitleg, definities en heel veel informatie. In dit deel komen veel aspecten aan de orde. Ondanks de hoeveelheid ervan, is het een leesbaar geheel geworden, waarbij vooral vanuit het perspectief van de behandelaar, de diagsnose-steller of onderzoeker is geschreven. De ervaringen van de ervaringsdeskundigen (zij die lijden aan eetbuien) worden middels citaten weergegeven. E.e.a. is aangevuld met illustraties en schema’s. In mijn ogen soms onnodig veel, wat de duidelijkheid niet ten goede kwam. Deel 1 is puur informatief zonder dat het al uitnodigt tot zelfhulp.
Wat mij vooral opviel, is de  aandacht voor de oorzaken en de effecten van eetbuien en de wijze waarop ze elkaar in stand lijken te houden, waarbij die informatie wel wat gestructureerder aangeboden had mogen worden.
Schuld en schaamte spelen bij hen die lijden aan eetbuien, hun gewicht en hun zelfbeeld, een grote rol, maar ook een extreem perfectionisme en een lage zelfwaarde. Kortom: eetbuien worden grotendeels gestuurd door emoties en gevoelens, die niet persé feitelijk hoeven te zijn.
Deel 2 was voor mij een welkome aanvulling op deel 1. Met veel praktische tips en vooral vragen, waarmee het boek bruikbaar en waardevol werd. Als naslagwerk (deel 1), maar ook als zelfhulpboek (deel 2), al dan niet in combinatie met externe hulpverlening. Al vroeg in dit deel werd de essentiële vraag gesteld of je wilt veranderen. En iedere verandering begint met willen.
Het aangeboden stappenplan ken ik min of meer uit eigen ervaring, en hoezeer ook ik tegen bijvoorbeeld “monitoring” aangeschopt heb, weet ik inmiddels dat het de basis is. Het stappenplan (waarin ook de evaluatie en beslismomenten om verder te gaan met de volgende stap zijn opgenomen) vond ik een goed hulpmiddel. Ook de tips voor vrienden en familie en het benoemen van mogelijk andere problemen dan “alleen eetbuien” vond ik waardevol.
Er wordt vaak gesproken wordt over stoornissen, terwijl eetbuien dat niet persé hoeven te zijn of te worden. De essentie in het lijden aan eetbuien lijkt “oorzaak en gevolg” en dat in een vicieuze cirkel die, met willen en doen, doorbroken kan worden. Conclusie: een informatief en praktisch boek.

Margot Jager-Prijt, secretaresse / Management Assistente