Actueel

Somberheid en depressie liggen op de loer bij te weinig slaap

ma 16 sep 2019

Lang piekeren, geluidsoverlast, gesnurk van je partner… slaapproblemen kunnen verschillende oorzaken hebben. Maar bij langdurig slaapgebrek hebben de meeste mensen last van dezelfde verschijnselen. Somberheid en depressie liggen al snel op de loer.

Uit diverse onderzoeken blijkt dat negatieve emoties en slaapgebrek vaak samengaan. Niet alleen hebben slechte slapers sneller last van neerslachtige gevoelens, andersom hebben mensen met depressieve klachten vaak ook last van slaapproblemen. Insomnie is een sterke risicofactor voor zelfdoding, en slaapproblemen zijn een symptoom voor praktisch alle mentale stoornissen.

Oorzaak-gevolg
“Uit langlopende studies blijkt dat mensen met slaapklachten later twee tot vier keer vaker depressief worden dan anderen”, vertelt Peter Meerlo, neurobioloog aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Slaapklachten zijn lange tijd gezien als symptoom van depressie, maar er zijn nu steeds meer aanwijzingen dat het ook weleens andersom zou kunnen zijn, en dat gestoorde slaap je stemming overhoop kan halen.”

Problemen in je brein
Slaap is nodig om ons lichaam te laten herstellen van alle inspanningen van de dag. Als je brein daar niet aan toekomt, krijgt het langzaam problemen. Uit onderzoeken bij proefdieren blijkt dat er bij slaapgebrek drie dingen mis gaan in de hersenen: het brein wordt minder gevoelig voor serotonine, de hippocampus krimpt en de amygdala raakt in de war.

Serotonine
Serotonine is een stof die berokken is bij het regelen van je stemming. Zo zijn de hersenen van mensen die lijden aan een depressie bijvoorbeeld minder gevoelig voor deze stof, waardoor ze zich somberder voelen. Hetzelfde gebeurt wanneer je een paar dagen te weinig slaapt.

Hippocampus
Daarnaast krimpt ook de hippocampus. Dit deel van de hersenen is verantwoordelijk voor je geheugen, maar speelt ook een rol bij emoties. Dat is tevens de reden dat je heftige gebeurtenissen vaak beter onthoudt dan alledaagse dingen. Wanneer je te weinig slaapt, raakt de hippocampus echter verstoort. Niet alleen gaat de regulatie van emoties daardoor lastiger, ook wordt het moeilijker om je emotioneel geheugen aan het werk te zetten.

Amygdala
Het laatste onderdeel dat zorgt voor somberheid bij slaapgebrek is de amygdala. Dit deel van de hersenen wordt overactief na een korte nachtrust. “Normaal gesproken wordt de amygdala geremd door het regulerende deel van je hersenen, de prefrontale cortex”, legt Meerlo uit. “Die zorgt er doorgaans voor dat de emoties die we voelen en die door de amygdala worden gegenereerd, passen bij de situatie waarin we ons bevinden. Maar de prefrontale cortex is heel gevoelig voor slaaptekort. Al na één slechte nacht wordt hij minder actief. Dat betekent dat de ‘rem’ op de amygdala niet goed werkt, en dan ga je dus overdreven reageren.” (bron: Vrij Nederland/Margriet, Marianne van der Zwaag)