Actueel

Wetenschap

wo 14 nov 2018

In deze rubriek een overzicht van recente interessante promoties / wetenschappelijke publicaties. Met dit keer:

  1. Verband tussen mediagebruik en ADHD onduidelijk
  2. Invloed van leeftijdgenoten op schoolprestaties van leerlingen
  3. Sociale media middel om seksualiteit te verkennen
  1. Verband tussen mediagebruik en ADHD onduidelijk
    Er is een klein statistisch verband tussen mediagebruik en ADHD, maar onduidelijk blijft of mediagebruik een oorzaak is van ADHD-gerelateerd gedrag of juist een gevolg. Dat blijkt uit een analyse van wetenschappelijke literatuur, gepubliceerd in Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).

    Mediagebruik wordt vaak aangewezen als een oorzaak van ADHD-gerelateerd gedrag. Volgens sommige ouders en professionals veroorzaken gewelddadige films en games met een hoog tempo ADHD-gerelateerd gedrag, zoals aandachtstekort, hyperactiviteit en impulsiviteit.

    Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam analyseerden een groot aantal studies naar de relatie tussen mediagebruik en ADHD-gerelateerd gedrag. Zo keken ze naar de relatie tussen het kijken naar gewelddadige beelden en impulsief gedrag.

    Andere onderzochte factoren waren onder andere leeftijd en sekse van het kind, sociaaleconomische status en opvoedstijl van de ouders en genetische invloeden. Ze vonden echter geen of tegenstrijdige bewijzen voor mogelijke invloeden op ADHD-gerelateerd gedrag.

    De onderzoekers zien wel aanwijzingen voor individuele verschillen tussen kinderen in de mate waarin mediagebruik en ADHD-symptomen elkaar beïnvloeden. Ze pleiten voor meer empirisch onderzoek naar de oorzakelijke verbanden tussen mediagebruik en ADHD en naar het verschil in gevoeligheid daarvoor tussen kinderen.

    Publicatiegegevens
    Ine Beyens, Patti M. Valkenburg en Jessica Taylor Piotrowski: ‘Screen Media Use and ADHD-Related Behaviors: Four Decades of Research’, in: Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), 1 oktober 2018.
     
  2. Invloed van leeftijdgenoten op schoolprestaties van leerlingen
    Mariola Gremmen onderzocht wat de invloed van leeftijdgenoten is op de schoolmotivatie en -prestaties van leerlingen, waarbij zij gebruik maakte van informatie uit het sociale netwerk. Meer specifiek bekeek zij in welke mate, onder welke omstandigheden en in welke richting zij schoolmotivatie en schoolprestaties aanmoedigen of ontmoedigen.

    De rol van negatieve sociale posities bij leeftijdsgenoten kwam aan de orde, de rol van directe leeftijdsgenoten en de bredere klassencontext (vrienden, zitburen en klassennormen). Ook onderzocht Gremmen de wisselwerking tussen schoolprestaties en risicogedrag bekeken. Zij gebruikte data waarbij leerlingen verscheidene jaren gevolgd werden op zowel basisscholen als middelbare scholen in Nederland en enkele keren per schooljaar vragenlijsten invulden. Ook interviewde zij leerkrachten, liet zij vragenlijsten invullen en bekeek zij rapportcijfers.

    Positieve relaties met leeftijdsgenoten kunnen de academische ontwikkeling van leerlingen stimuleren. Daarom is het van belang verschillen tussen leeftijden en schooljaren mee te nemen bij het onderzoeken van sociale netwerken van leerlingen. Het blijkt dat negatieve sociale posities in de klas van invloed zijn op de schoolmotivatie en schoolprestaties. Dat geldt ook voor de zitplaatsen in de klas als het gaat om de vriendschappen van leerlingen en hun academisch functioneren. In het eerste jaar van de middelbare school zoeken leerlingen vaak vrienden met gelijke schoolprestaties op dezelfde vakken. In het tweede jaar gaan vrienden echter meer op elkaar lijken wat betreft schoolprestaties. De normen in de klas over presteren kunnen de sterkte en richting van vriendschapsprocessen in schoolprestaties beïnvloeden. Tot slot is er interactie tussen de schoolprestaties en het risicogedrag van leerlingen met dat van hun vrienden.

    Toekomstig onderzoek zou met meer gedetailleerde informatie over sociale relaties van leerlingen gebruik kunnen maken van recente ontwikkelingen om de samenhang tussen complexe sociale netwerken en gedragingen te analyseren.

    Publicatiegegevens
    Social network processes and academic functioning: The role of peers in students' school well-being, academic engagement, and academic achievement. Promotie Mariola Gremmen. Rijksuniversiteit Groningen, 1 november 2018.
     
  3. Sociale media middel om seksualiteit te verkennen
    Jongeren spelen op verschillende manieren in op de kansen en uitdagingen die sociale media bieden voor hun seksuele activiteiten. Dit blijkt uit het proefschrift van Marijke Naezer, die op 4 oktober promoveerde aan de Radboud Universiteit.

    Naezer onderzoekt hoe jongeren sociale media gebruiken om seksualiteit vorm te geven. Tot op zekere hoogte lijkt de online seksuele praktijk op de offline seksuele praktijk, stelt Naezer. De gevoelens, sociale normen en conventies die een rol spelen, wijken niet van elkaar af. Sociale media zijn eerder een aanvulling, omdat jongeren niet alleen offline maar ook online kunnen flirten en daten. Voor jongeren zijn het internet en sociale media ook een laagdrempelige manier om ervaringskennis van leeftijdsgenoten te vinden. Zo beschikken zij over een extra informatiebron naast de kennis die zij van volwassenen krijgen.

    Met haar proefschrift wil Naezer een tegenwicht bieden aan de angst die het populaire en wetenschappelijke debat over jongeren, seksualiteit en sociale media in zijn greep houdt. Het stereotiepe beeld van de jongere die naïef en roekeloos 'sexy selfies' maakt zonder de risico's in acht te nemen, klopt op basis van haar onderzoek niet. Jongeren zeggen zelf bewust risico's af te wegen als zij sociale media gebruiken.

    Publicatiegegevens
    Sexy avonturen: jongeren, seksualiteit en sociale media. Promotie mevrouw drs. M.M. Naezer, Radboud Universiteit, 4 oktober 2018.